Gợi ý mâm cơm tất niên truyền thống, chuẩn phong tục Việt Nam

Mâm cơm tất niên không chỉ là bữa ăn sum họp cuối năm mà cò, là dịp  gia đình Việt bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên. Với sự đa dạng về món ăn, mâm cơm tất niên truyền thống luôn chứa đựng tinh hoa ẩm thực và giá trị tinh thần sâu sắc, gắn liền với phong tục cổ truyền của dân tộc. Trong bài viết này, Bien Hoa Consumer sẽ giới thiệu đến bạn những gợi ý đặc biệt để chuẩn bị mâm cơm tất niên truyền thống, chuẩn phong tục Việt Nam. Và cùng khám phá ý nghĩa của ngày tất niên, danh sách những món ăn không thể thiếu, và các lưu ý quan trọng để tạo nên một bữa tiệc cuối năm trọn vẹn cho gia đình.

1. Mâm cơm tất niên – Ý nghĩa trong văn hóa Việt Nam

1.1 Tất niên là gì?

Tất niên là một nghi lễ truyền thống trong văn hóa Việt Nam, diễn ra vào ngày cuối cùng của năm âm lịch để đánh dấu sự kết thúc của năm cũ và chuẩn bị đón năm mới. "Tất" nghĩa là kết thúc, "niên" là năm, nên tất niên có ý nghĩa kết thúc một chu kỳ thời gian, nhìn lại những gì đã qua và bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên, thần linh.

Hình 1. Tất niên là một nghi lễ truyền thống trong văn hóa Việt Nam, diễn ra vào ngày cuối cùng của năm âm lịch

Tất niên thường gắn liền với bữa cơm gia đình đầm ấm, nơi mọi thành viên quây quần, chia sẻ niềm vui, những câu chuyện và thắt chặt tình thân. Đây cũng là dịp để gia đình chuẩn bị các món ăn truyền thống, dọn dẹp bàn thờ tổ tiên, và cầu mong một năm mới bình an, may mắn.

1.2 Tầm quan trọng của mâm cơm tất niên trong gia đình

Mâm cơm tất niên mang giá trị tinh thần sâu sắc, là biểu tượng của sự đoàn viên và văn hóa truyền thống Việt Nam. Trước hết, đây là dịp để các thành viên trong gia đình quây quần, sum họp sau một năm bận rộn. Không khí ấm cúng tại mâm cơm tất niên giúp gắn kết tình thân, tạo nên những kỷ niệm đáng nhớ.

Hình 2. Mâm cơm tất niên mang giá trị tinh thần sâu sắc, là biểu tượng của sự đoàn viên và văn hóa truyền thống Việt Nam

Ngoài ra, mâm cơm tất niên còn thể hiện lòng biết ơn và tôn kính tổ tiên. Trước khi thưởng thức, các món ăn thường được dâng lên bàn thờ để cúng ông bà tổ tiên, như một cách "uống nước nhớ nguồn", gìn giữ nét đẹp truyền thống.

Cuối cùng, buổi tất niên đánh dấu sự kết thúc của năm cũ, chuẩn bị chào đón năm mới với hy vọng về sức khỏe, hạnh phúc và thành công. Đây là khoảnh khắc ý nghĩa giúp mọi người cùng nhìn lại chặng đường đã qua và cùng nhau hướng đến những điều tốt đẹp hơn trong tương lai.

2. Các món ăn không thể thiếu trong mâm cơm tất niên truyền thống

2.1. Món chính

Món chính trong mâm cơm tất niên luôn là linh hồn của bữa tiệc, mang đậm giá trị truyền thống và ý nghĩa sâu sắc. Dưới đây là một số món chính phổ biến, đi kèm ý nghĩa tượng trưng của từng món:

• Thịt gà luộc: Gà luộc là món ăn không thể thiếu trong mâm cơm tất niên, đặc biệt ở miền Bắc. Món này thường được chọn từ những con gà trống khỏe mạnh, luộc nguyên con để dâng cúng tổ tiên, biểu thị sự khởi đầu tốt lành. Gà luộc còn mang ý nghĩa cầu mong gia đình luôn an khang, thịnh vượng trong năm mới.

• Bánh chưng: Bánh chưng (miền Bắc) hay bánh tét (miền Nam) là biểu tượng của đất, thể hiện lòng biết ơn tổ tiên và đất trời. Với lớp lá dong xanh mướt bao bọc nhân thịt mỡ, đỗ xanh và gạo nếp, món ăn này tượng trưng cho sự vuông tròn, đủ đầy, mang lại may mắn trong năm mới.

• Giò lụa: Giò lụa không chỉ là món ăn quen thuộc mà còn mang ý nghĩa gắn kết, trọn vẹn. Hình trụ của giò lụa biểu tượng cho sự sung túc, ổn định và bền vững của gia đình trong năm mới.

• Thịt kho tàu: Đây là món ăn phổ biến trong mâm cơm tất niên miền Nam. Miếng thịt ba chỉ mềm béo hòa quyện cùng trứng luộc, được kho trong nước dừa, tượng trưng cho sự sum vầy và gắn bó gia đình.

• Canh măng hoặc canh bóng thả: Canh măng biểu trưng cho sự trường thọ và sức khỏe dồi dào, trong khi canh bóng thả được chế biến tinh tế, thể hiện sự chỉn chu, trọn vẹn trong bữa cơm cuối năm.

• Cá kho tộ: Cá kho tộ xuất hiện phổ biến trên bàn ăn miền Trung và Nam, tượng trưng cho sự dư dả, đủ đầy ("cá" trong tiếng Hán phát âm gần với "dư"). Đây cũng là món ăn gợi nhắc về quê hương, về bữa cơm đoàn viên đầm ấm.

Hình 3. Món chính luôn đóng vai trò trung tâm, không chỉ mang ý nghĩa no đủ mà còn thể hiện sự kính trọng với tổ tiên

2.2. Món phụ

Món phụ cũng không thể thiếu trong mâm cơm tất niên, bởi chúng đóng vai trò bổ trợ, làm phong phú và hài hòa hương vị của bữa ăn. Dưới đây là một số món phụ quen thuộc trong ngày cuối năm:

• Dưa hành: Dưa hành là món ăn truyền thống, đặc trưng trong ngày Tết miền Bắc. Vị chua thanh, giòn giòn của dưa hành giúp cân bằng độ ngậy béo của các món chính như thịt gà luộc hay bánh chưng, đồng thời kích thích vị giác và giúp tiêu hóa tốt hơn.

• Củ kiệu: Ở miền Nam, củ kiệu là món ăn kèm phổ biến, thường kết hợp với tôm khô hoặc thịt kho tàu. Vị chua nhẹ, hơi cay của củ kiệu mang lại sự hài hòa và làm bữa cơm thêm trọn vẹn.

• Nem rán (chả giò): Nem rán hay chả giò là món ăn có mặt trong hầu hết các mâm cơm tất niên. Vỏ giòn rụm kết hợp nhân thịt, mộc nhĩ, miến và các loại rau củ tạo nên hương vị hấp dẫn. Món này tượng trưng cho sự sum vầy, no đủ trong gia đình.

• Món xào thập cẩm: Xào thập cẩm là sự kết hợp của nhiều loại rau củ và thịt, mang đến màu sắc bắt mắt và hương vị tươi ngon. Món ăn này không chỉ bổ sung dinh dưỡng mà còn làm dịu đi sự đậm đà của các món chính.

• Giò xào (giò thủ): Giò xào là món ăn phổ biến trong ngày Tết miền Bắc, với hương vị giòn sần sật từ tai lợn, thịt chân giò và hạt tiêu. Món này biểu trưng cho sự đoàn kết và sung túc trong năm mới.

Hình 4. Món phụ không thể thiếu trong mâm cơm tất niên vì chúng góp phần làm phong phú thêm bữa ăn

2.3. Món tráng miệng và nước uống

Phần tráng miệng và nước uống là kết thúc hoàn hảo cho một mâm cơm tất niên. Món tráng miệng truyền thống như chè, bánh ngọt, hoặc trái cây theo mùa như bưởi, quýt, táo thường được dùng để dọn lên vào cuối bữa ăn. Về phần nước uống, bạn có thể chọn các loại như sau:

• Trà: Luôn là thức uống được ưa chuộng trong các dịp Tết, vừa giúp giải khát, lại mang đến cảm giác thư thái sau một bữa ăn dài. Trà xanh, trà sen, hoặc trà hoa cúc là những lựa chọn phổ biến trong ngày Tết.

• Nước dừa tươi: Đây là loại nước thanh mát, giàu khoáng chất, giúp giải nhiệt và bổ sung năng lượng cho cơ thể. Vị ngọt tự nhiên của nước dừa dễ uống và mang lại sự thoải mái cho mọi người. Để thuận tiện cho những người Tết bận rộn, bạn có thể chọn nước dừa đóng hộp Cocoxim. Sản phẩm này không chỉ giữ được hương vị thơm ngon của dừa tươi mà còn đảm bảo chất lượng, giúp bạn tiết kiệm thời gian mà vẫn có món nước bổ dưỡng đãi khách.

Hình 5. Nước dừa đóng hộp Cocoxim dừa dứa non

• Rượu vang: Đối với những buổi tiệc gia đình sang trọng, rượu vang là lựa chọn không thể thiếu, tạo thêm không khí ấm cúng và vui vẻ. Rượu vang đỏ hoặc trắng thường được phục vụ để chúc mừng năm mới.

• Nước ngọt có gas/ Nước tăng lực: Là lựa chọn quen thuộc, giúp tạo sự sôi động và vui vẻ cho bữa tiệc và thường được dùng để làm dịu và cân bằng hương vị trong mâm cơm Tết. Tuy nhiên, nếu bạn muốn thưởng thức nước ngọt nhưng vẫn đảm bảo sức khỏe, nước tăng lực nhân sâm của Biên Hoa Customer là một sự lựa chọn lý tưởng. Sản phẩm này không chỉ mang lại hương vị độc đáo mà còn cung cấp năng lượng cho cơ thể, giúp bạn cảm thấy tỉnh táo mà không lo ngại về vấn đề sức khỏe.

Hình 6. Nước tăng lực C nhân sâm

• Nước lọc hoặc nước tinh khiết: Dù có nhiều loại nước uống khác nhau, nước lọc vẫn là lựa chọn cơ bản và thiết yếu. Nó giúp thanh lọc cơ thể, hỗ trợ quá trình tiêu hóa và giữ cho mọi người không bị khát trong suốt bữa tiệc. Để tăng thêm sự tiện lợi và hương vị tự nhiên, bạn có thể chọn nước tinh khiết Miaqua – một loại nước tinh khiết được sản xuất từ nguồn nước sạch và chất lượng, đảm bảo sức khỏe và sự tươi mới cho người thưởng thức.

Hình 7. Nước uống tinh khiết hương Miaqua

Nước dừa Xiêm Thạch: Đây là loại đồ uống thích hợp để đãi khách trong những ngày Tết bận rộn, vừa tiện lợi vừa đảm bảo sự ngon miệng. Với sản phẩm đóng gói tiện dụng, nước dừa Xiêm Thạch còn là lựa chọn tuyệt vời cho những gia đình trẻ yêu thích sự hiện đại nhưng vẫn muốn giữ trọn hương vị truyền thống. Bạn có thể tham khảo nước dừa Xim Thạch dừa tươi chai của Bien hoa Customer, sản phẩm đảm bảo độ an toàn cho sức khỏe vào những ngày cuối năm. 

Hình 8. Nước dừa Xim thạch dừa tươi chai 

3. Lưu ý quan trọng khi chuẩn bị mâm cơm tất niên

3.1 Lựa chọn nguyên liệu tươi ngon

Chọn nguyên liệu tươi sống là yếu tố quan trọng để món ăn vừa ngon miệng vừa đảm bảo dinh dưỡng. Hãy ưu tiên các loại rau củ quả, thịt, cá từ nguồn cung cấp uy tín để giữ được độ tươi mới và chất lượng cao. Nguyên liệu tươi ngon không chỉ làm món ăn hấp dẫn mà còn thể hiện sự quan tâm, chu đáo của gia chủ.

3.2 Thể hiện sự tôn kính ông bà tổ tiên

Mâm cơm tất niên không chỉ là bữa ăn gia đình mà còn là nghi thức thiêng liêng thể hiện lòng biết ơn và tôn kính đối với tổ tiên. Các món ăn như bánh chưng, bánh tét, gà luộc, xôi hay mâm ngũ quả thường mang ý nghĩa tượng trưng, được chuẩn bị một cách chỉn chu, đầy đặn. Việc bày biện gọn gàng, đẹp mắt trên bàn thờ trước khi dùng bữa là cách để gắn kết giá trị truyền thống với đời sống hiện đại, giúp gia đình cùng ôn lại ý nghĩa sâu sắc của ngày cuối năm.

Hình 9. Mâm cơm tất niên không chỉ là bữa ăn gia đình mà còn là nghi thức thiêng liêng thể hiện lòng biết ơn và tôn kính đối với tổ tiên

3.3 Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm

Để bảo vệ sức khỏe trong dịp Tết, việc đảm bảo vệ sinh trong quá trình chuẩn bị mâm cơm là rất quan trọng. Hãy rửa sạch rau củ quả bằng nước sạch, sơ chế thực phẩm cẩn thận và giữ các dụng cụ nấu ăn luôn vệ sinh. Đồng thời, tránh để thực phẩm sống tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm chín để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm khuẩn chéo. Ngoài ra, các món ăn đã chế biến xong cần được bảo quản ở nhiệt độ thích hợp để giữ được hương vị và đảm bảo an toàn thực phẩm. Một mâm cơm tất niên an toàn và ngon miệng sẽ giúp gia đình tận hưởng trọn vẹn niềm vui ngày cuối năm.

Mâm cơm tất niên là biểu tượng của sự sum họp, lòng biết ơn tổ tiên và hy vọng cho năm mới. Một mâm cơm chu đáo không chỉ giữ gìn nét đẹp văn hóa mà còn gắn kết tình thân, mang lại không khí ấm áp trong những ngày cuối năm.